Samozatrudnienie daje pracownikowi możliwość zarabiania większych pieniędzy, ale z drugiej strony wiąże się z szeregiem dodatkowych obowiązków. Czy warto skorzystać z tej formy zatrudnienia?

Samozatrudnienie, jak podaje GUS, jest drugą w kolejności nietypową formą zatrudnienia w Polsce. Jest ona opłacalna zarówno dla pracodawców, jak i pracowników. Ci pierwsi nie muszą płacić horrendalnych podatków związanych z zatrudnieniem danej osoby ani odprowadzać składek, ci drudzy natomiast – dostają więcej „na rękę”. Ale nie w każdym przypadku samozatrudnienie się opłaca.

Czym jest samozatrudnienie?

W Polsce termin samozatrudnienie odnosi się do osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. A prowadzenie takiej działalności zawsze wiąże się z koniecznością opłacania składek ZUS i odprowadzania podatków.

Rodzaje ZUS-u

W polskim systemie prawnym wyróżnia się tzw. mały i duży ZUS. Mały ZUS w roku 2018 wynosi 504,66 zł (jest to całkowita suma składek bez dobrowolnej składki chorobowej) oraz 520,10 zł (w tę sumę wliczona jest dobrowolna składka chorobowa). Duży ZUS natomiast wynosi kolejno 1166,85 zł oraz 1232,16 zł.

Do małego ZUS-u mają prawo osoby, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej i nie zamierzają świadczyć na rzecz byłego zwierzchnika tych samych usług, które świadczyły, będąc zatrudnionymi na umowę o pracę. Natomiast wszystkich pozostałych obowiązuje duży ZUS.

Podatek dochodowy

Każdy, kto prowadzi własną działalność gospodarczą, zobowiązany jest również do opłacania podatku dochodowego, którego wysokość zależna jest od uzyskanego dochodu oraz wykorzystanych odliczeń. Przedsiębiorca przy zakładaniu działalności gospodarczej wybiera jedną z czterech dostępnych form opodatkowania:

• zasady ogólne
• podatek liniowy
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
• kartę podatkową.

W przypadku zasad ogólnych opodatkowuje się dochody z działalności gospodarczej na podstawie skali podatkowej. Dochód jest różnicą między uzyskanymi przez podatnika przychodami a poniesionymi przezeń kosztami.

Podatek liniowy z kolei zakłada zawsze tę samą stawkę (19% dochodu), która nie zmienia się zależnie od wysokości zarobków. Jest to rozwiązanie opłacalne dla przedsiębiorców, którzy zarabiają od 100 tys. do 110 tys. złotych rocznie.

Ryczałt przewiduje 6 stawek podatkowych: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 17% oraz 20%. Stawki są zróżnicowane w zależności od charakteru prowadzonej działalności. Ta forma opodatkowania przeznaczona jest dla osób fizycznych, uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, które ponadto spełniają jeden z dwu następujących warunków:

• w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskały przychody nieprzekraczające 250 tys. euro z działalności prowadzonej samodzielnie,
• uzyskały przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki nie przekroczyła 250 tys. euro.

Kartka podatkowa natomiast jest formą opodatkowania przeznaczoną dla osób prowadzących jeden ze ściśle określonych rodzajów działalności, wyodrębnionych w art. 23 ust. 1 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Co brać pod uwagę przy zmianie formy zatrudnienia?

Jak już wspomnieliśmy na początku, samozatrudnienie nie jest opłacalne dla wszystkich. Pracownicy, którzy rozważają przejście na tę formę zatrudnienia, biorą pod uwagę jedynie szacowany przychód i wysokość składek ZUS. Tymczasem należy uwzględnić również podatek dochodowy oraz koszty utrzymania działalności, związane chociażby z prowadzeniem księgowości.

Dobre i złe strony samozatrudnienia

Osobom prowadzącym własną działalność gospodarczą nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego. Są one również pozbawione prawa do zasiłku macierzyńskiego i wychowawczego, nie mogą korzystać z zasiłku chorobowego, jeśli nie opłacają dobrowolnych składek chorobowych. Przepisy wymagają, aby przedsiębiorca był ubezpieczony przez okres co najmniej 90 dni, aby nabyć prawo do zasiłku chorobowego. Natomiast osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, by takie prawo uzyskać, musi być ubezpieczona przez co najmniej 30 dni. Ponadto posiadanie własnej działalności gospodarczej wymaga regularnego odprowadzania podatków, opłacania składek ZUS i prowadzenia księgowości.

Na korzyść tej formy zatrudnienia przemawia głównie większa swoboda. Osoba pracująca w ramach samozatrudnienia może sama decydować o formie opodatkowania i w konsekwencji więcej zarabiać. Poza tym nic jej nie ogranicza w wyborze kontrahentów i przez 2 pierwsze lata płaci niższe składki ZUS.

Samozatrudnienie to opcja dla tych, którzy cenią sobie niezależność. Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą mogą pracować w domu, o dogodnej dla siebie porze, a także realizować zlecenia dla wielu różnych firm. Decyzję o przejściu na tę formę zatrudnienia powinny jednak zawsze poprzedzać szczegółowe obliczenia, na podstawie których da się ustalić, czy istotnie jest ona bardziej opłacalna od umowy o pracę.